En torno a Xenófanes
Textos seleccionados por José Sánchez-Cerezo de la Fuente
CAPÍTULO SOBRE XENÓFANES DO LIBRO VIDAS DOS MÁIS ILUSTRES FILÓSOFOS GREGOS (LIBRO NOVENO) DE DIÓXENES LAERCIO, SÉCULO III D. C.:
Xenófanes, fillo de Dexio, ou ben, segundo Apolodoro, de Ortameno, foi Cólofon. Celébrao Timón dicindo:
Xenófanes, non altivo, senón recto,
castigador de homéricos embustes.
Botado da súa patria, foi a Zancle e Catania, cidades de Sicilia. Segundo uns, non foi discípulo de ninguén, pero segundo outros, foino de Botono, ateniense, ou como din algúns, de Arquelao; e segundo Soción, foi contemporáneo de Anaximandro. Escribiu versos, elixías e iambos contra Hesíodo e Homero, facendo burla do que dixeran sobre os deuses, e aínda ía cantando os seus versos en público. Disque foi nas súas opinións contrario a Tales e a Pitágoras, e que non perdoou a Epiménides. Foi de vida moi longa, como di el mesmo en certo lugar:
Xa son sesenta e sete anos cabais
que o meu estudo celebra Grecia toda.
Vinte e cinco tiña
cando isto comezou, aínda que me acordo.
Di que os "principios ou elementos das cousas son catro: os mundos infinitos ou inmutábeis. Que as nubes fórmanse das exhalacións que atrae o sol, e elevadas, as engloba. Que a sustancia de Deus é esférica, non tendo nada semellante ao home. Que todo vai e todo oe, pero non todo respira. Que todas as cousas son en conxunto mente, sabedoría e eternidade". Di que "a alma é espírito, e que moitas cousas son inferiores á mente. Que cos tiranos, ou non se ha de tratar ou hase de tratar con brandura".
Dicíndolle Empédocles que un sabio é irreparábel, dixo: "É certo, pois sabio debe ser o que ha de explorar o sabio." Soción afirma que Xenófanes foi o primeiro que dixo que todas as cousas son incomprensíbeis, pero enganase Soción. Compuxo dous mil versos sobre a fundación de Cólofon e da colonia italiana que pasou a Elea. Floreceu cara á Olimpíada LX. Demetrio Falereo no libro Da senectude, e Panecio Estoico no Da tranquilidade, din que enterrou aos seus fillos polas súas propias mans, como o fixo Anaxágoras. Parece que isto mesmo fixeron os pitagóricos Parmenisco e Orestades, como di Favorino no I dos seus Comentarios.
Houbo outro Xenófanes natural de Lesbos, poeta iámbico. Ata aquí os que prometemos traer esparcidamente.