Tales de Mileto


Tales de Mileto

(- 624 a - 546)

Vida e obras

Biografía

Mapa de Mileto no século VII antes da nosa era

Tales naceu en Mileto, unha próspera cidade da costa Xonia, aproximadamente no 624 a.C., e morreu no 546 a.C. Tradicionalmente considerouse a Tales un dos sete sabios de Grecia, sendo, xunto con Solón, un dos máis citados nas diversas listas nas que se os agrupaba. As referencias acerca da súa vida son confusas e contraditorias. Respecto á súa propia orixe, por exemplo, uns considerárono de orixe fenicio, sendo posteriormente feito cidadán de Mileto, e outros fano natural de Mileto e de sangue nobre.

Tamén afirman uns que estivo casado e que tivo un fillo, mentres outros afirman que foi solteiro e adoptou un fillo do seu irmán. (Sobre este celibato de Tales transmítenos Dióxenes Laercio a seguinte anécdota: "cóntase tamén que apertándolle a súa nai a que se casase, respondeu que aínda era temperá; e que pasados algúns anos, urxindo a súa nai con maiores instancias, dixo que xa era tarde"). A mesma incerteza rodea os demais aspectos da súa vida. Dise que viaxou por Exipto, onde aprendeu xeometría, e onde mediu a altura das pirámides a partir da súa sombra; en todo caso se tívoselle sempre por astrónomo e xeómetra práctico, atribuíndoselle algúns descubrimentos matemáticos como o teorema que leva o seu nome. Talvez a referencia máis exacta da súa vida sexa a predición da eclipse que tivo lugar o ano 585 antes de Cristo, o que lle valeu gran renome e fama.

Pensamento

En canto á súa obra, uns afirman que non escribiu nada e outros considerano autor de varias obras, entre elas unha "Astroloxía náutica".

No que fai á súa cosmoloxía. afirmaba, segundo as referencias que nos transmitiron os antigos, que a terra estaba sobre o auga, flotando como un disco. Atribúeselle a afirmación "todo é auga", que se interpretou no sentido de que Tales afirmaba que a auga era o elemento orixinario da realidade, o principio de todas as cousas, ou ben no sentido de que todas as cousas estaban constituídas ou formadas por auga. De onde procede esta idea? Algúns afirman que Tales tomouna da mitoloxía oriental; a maioría, sen embargo, tende a atribuírlle unha orixe experimental, ben derivado da experiencia do húmido e da importancia da humidade no desenvolvemento da vida, ou ben da observación da evaporación do auga, que fai que este elemento se transforme noutro. En todo caso foi o primeiro que expuxo a cuestión da natureza última do mundo, concibindo as cousas como formas cambiantes dun primeiro e único elemento: a auga.

O que se considera máis importante do que nos chegou do seu pensamento é, pois, que concibiu a noción da unidade na diversidade, intentando explicar a partir de ela as difrenzas que se perciben na multiplicidade do real, e que dito principio ou "arkhé" era de carácter material.

Sexa como for, Tales é considerado o primeiro filósofo por canto, fronte ás explicacións da realidade de carácter mítico e relixioso, ofrécenos por primeira vez unha explicación baseada na razón, é dicir, na que non se apela a entidades sobrenaturais para explicar o real nin se admite o contraditorio, rexeitándose, ademais, a heteroxeneidade entre a causa e o efecto: se a realidade é física, a súa causa ha de ser tamén física (a auga, por exemplo).

A Escola de Mileto

A continuidade da reflexión filosófica de Tales, a través de Anaximandro e Anaxímenes, deu lugar a que se os agrupase na chamada "Escola de Mileto", cuxas principais características poderiamos resumir como segue:

2.1 Os milesios, tamén chamados "físicos", preocúpanse por determinar o principio último, a natureza última da realidade, propoñéndose polo tanto o problema da unidade na diversidade.

2.2 Esa primeira causa do real ten que ser eterna e de carácter material: non hai neles idea algunha de "creación", de comezo absoluto.

2.3 A súa explicación é de carácter racional: reclámase a homoxeneidade entre a causa e o efecto e rexéitase o recurso ao máxico e ao contraditorio.

2.4 Hai algún tipo de lei que rexe o funcionamento do universo e é posíbel atopala mediante a razón; a idea de lei remite, neste caso, a un principio de unidade do real.

2.5 Por último, non hai unha distinción clara entre ciencia e filosofía, entendidos os termos no seu sentido actual.